Yüksek Öğretimde Dijital Dönüşüm

Başlarken

Bu haftaki konumuz Çevrimiçi Öğrenme (ya da E-Öğrenme  ) Uygulamaları. Çevrimiçi öğrenmenin uzaktan eğitimin ulaştığı son aşama olarak değerlendirirsek;  öncelikle uzaktan eğitimin e-öğrenmeye doğru evrilme süresi incelenecek, bu kapsamda dünyada ve Türkiye’deki uygulamalar özetlenecektir. Daha sonra  yüksek öğretim kurumlarında e-Öğrenmenin ders sunum modeli olarak nasıl uygulanabileceği ele alınacaktır.

Uzaktan Eğitim 

Öğrenenlerin ve öğretim elemanlarının farklı mekanlarda bulunduğu, öğretim sürecinin bilgi ve iletişim teknolojilerine dayalı olarak gerçekleştirildiği eğitim - öğretim modelidir. Kullanıla teknoloji uzaktan eğitim modelinin belirleyicisi olmaktadır. 

Neden Uzaktan Eğitim?

Uzaktan Eğitimin  sağladığı avantajlar aşağıda sırlanmaktadır:

• Erişim : Eğitim içeriklerine her zaman her yerden erişim

•  Kapasite Fiziksel mekan kısıtlarının bulunmaması

•  Esneklik:  Zaman, mekan ve  temponun öğrenen tarafından  belirlenebilmesi

•  Kalite . Çoklu ortam uygulamaları yoluyla daha kaliteli ders içerikleri ve etkileşim

•  Maliyet : Donanım yatırım maliyeti yüksek

•  Verimlilik Daha fazla çıktı elde etmek.

Uzaktan Eğitimin Gelişimi

Bu kesimde mektupla öğretimden başlayarak uzaktan eğitimin çevrimiçi öğrenmeye evrilişini şematize edeceğiz.

Öğretim kurumu ve öğretim elemanı ile öğrenenin farklı mekanlarda olduğu uzaktan eğitimde  kullanılan teknoloji uzaktan eğitim modelinin belirleyicisi olmaktadır. 1800’li yılların sonlarında Yazışmalı (mektupla) eğitim olarak uygulanmaya başlayan UE teknolojik gelişmelere hızlı bir şekilde entegre olarak gelişmiştir.   1980’lerden sonra da özellikle BİT deki gelişmeler uzaktan eğitimi her zaman her yerde erişilebilir bir hizmet haline getirmiş, bilgisayar ve internet bağlantısıyla bütünleşen UE çevrimiçi (online) eğitim / öğrenme  veya kısaca e-öğrenme tercih edilen terim olmuştur.  Taylor (Taylor, 2001)) UE gelişimini aşağıdaki 5 beş aşamayla ifade etmektedir.

5 nesil olarak ifade etmektedir.

Nesil	Model	Teknoloji
1	Yazışmalı (Mektupla)  Modeli  Eğitim   (The Correspondence Model)	Basılı Malzemeler
2	Çokluortam Modeli     (The Multimedia Model)	Basılı Malzemeler, görsel – işitsel cihazlar, Bilgisayar Destekli Öğretim, Etkileşimli video
3	TeleÖğrenme Modeli (The Telelearning Model)	Seslil konferans , Görüntülü (Video)Konferans,Eğitim radyo yayını, Eğitim TV Yayını
4	Esnek Öğrenme Modeli   (The Flexible Learning Model )	Etkileşimli Çokluortamlar, Çevrimiçi Öğrenme, Bilgisayar ağları
5	Akıllı Esnek Öğrenme Modeli  (The Intelligent Flexible Learning Model)	Etkileşimli Çokluortamlar Çevrimiçi Öğrenme, Uzman sistemler

Uzaktan eğitimi benimseyen formel eğitim kurumlarını da üç başlıkta toplamak mümkündür: 

Açık Üniversite

Kitle eğitimi,  Bağımsız/ grup öğrenme modelinin benimsendiği geleneksel uzaktan eğitim kurumu.

Uzaktaki öğrenciler için “Öğrenci Destek Sistemleri”.

Örnek: İngiliz Açık Üniversitesi : 250.000 öğrenci , 13 bölgesel merkez, 1200 akademik personel, 7000 akademik danışman(tutor), 3500 idari ve destek personeli

~60 Açık Üniversite 

Sanal Üniversite

Teknolojiye dayalı Sanal Sınıf Modeli  ve   e-Öğrenme ( Etkileşimli  öğrenme süreci )

Örnekler:

University of Phoenix- ABD :   500.000 e yakın öğrenci (78.000 lisansüstü) 200 merkez (mini yerleşke)

University of Maryland University College (UMUC)

Global Virtual University (GVU) African Virtual Universirty AVU, UNESCO Virtual University 

Geleneksel Üniversite

Geleneksel eğitim kurumlarının yüzyüze eğitim programları yanında uzaktan eğitim ders ve programları sunması .

UE’in ülkemizdeki gelişimi iki aşamalı olarak ele alınabilir:

1. 1982- 2000 : Anadolu Üniversitesi Açık öğretim sistemi tek UE sunumu yapan tek yüksek öğretim kurumudur.

2. 2000’li yıllardan itibaren diğer üniversiteler de UE programları sunmaya başlamışlardır.

Üzerinde kitaplar yazılan bu konular hakkında daha deyalı bilgi almak için:

C.H.Aydin (2011)  kaynağına başvurabilirsiniz.

e-Öğrenme  

Uzaktan eğitim uygulamaları yeni teknolojilerle desteklendikçe konuyla ilgili terminolojinin de çeşitlendiği görülmektedir. Tanımlarında bazı farklılıklar olmakla birlikte biri diğeri yerine kullanıldığında çok fazla anlam farklılaşması olmayan birçok terimin ortaya çıktığını görüyoruz. Bu bağlamda Açık ve Uzaktan Öğrenme  tümünü kapsayan çerçeve bir terim olarak daha belirginleşmiştir.

Daha spesifik olarak ifade etmek gerekirse e-öğrenme  veya elektronik öğrenme  içerik ve diğer öğrenme malzemelerinin elektronik teknolojiler yoluyla sunulmasını ifade eden bir terimdir.

Öğrenenin bu kaynaklara ağ üzerinden erişmesi ve öğretim elemanı ve diğer öğrenenlerle etkileştiği durumu ifade eden terim ise Çevrimiçi Öğrenme  olmaktadır.

Günümüzde uzaktan eğitimin bilgisayar ve ağ teknolojilerinden bağımsız olamayacağı düşünüldüğünde e-öğrenmenin uzaktan eğitim / öğrenme ile özdeşleştiğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Çevrimiçi öğrenme  teriminin ortaya çıkışı 1990 yıllardan itibaren olmuş, 2000’li yıllardan itibaren olmuştur. Bu konuda en sık referans verilen isimlerden olan Harasim L . (2000), e-öğrenmenin geçmişini 1960’lı yılların sonundaki ağ (network) iletişimi ve 19701’deki paket anahtarlamalı ağlar yoluyla yapılan e-posta ve bilgisayar konferansı uygulamaları olduğunu belirtmektedir.

Bu teknolojik gelişmeler insanların  zaman ve mekan kısıtları olmaksızın  haberleşmeleri ve işbirliği yapmaları için muazzam olanaklar sunmuş ve sosyal, ekonomik ve özellikle eğitim alanındaki paradigma değişimlerinin anahtarı olmuştur. Bu telekomünikasyon devrimi yeni toplumsal ve ekonomik faaliyetlere hem olanak vermiş hem de gerekli kılarak bilgi ekonomisine dönüşümün önünü açmıştır. Bunun sonucunda ortaya çıkan talepler ve fırsatlar eğitimi de etkileyerek dönüştürmüştür.

1980’ler ve   1990’lar, e-öğrenme ve ağların yaygınlaşması konusunda yoğun inovasyonları ve her kademedeki eğitim yanında mesleki gelişim, işyeri eğitimi ve yetişkin eğitimi alanlarında ağların yaygınlaşmasını  getirmiştir.

21. Yüzyıl ise e-öğrenmeyle ilgili yeni tutumların kapısını açarak yeni pedagojik modelleri ortaya çıkarmış, teknolojik çözümler ve zihniyet değişiklerine yol açmış, paradigma değişikliği belirgin olmaya başlamıştır. Öğrenmenin doğasını anlamaya yönelik bunun uzantısı olarak eğitimin tanımını, tasarımını ve sunumunu kökten değiştiren bir  paradigma 1990’ları ve 21 yüzyılın ilk yıllarını karakterize eden gelişmeler olmuş ve eğitimciler ve öğrenciler ağa dayalı e-öğrenmeyi  benimsedikçe bu değişim uygarlık  ve küreselleşmenin göstergesi olmuştur.

e-Öğrenme Düzeyleri

Harmon, S.W., Jones, M.G. (1999) The five levels of web use in education: Factors to consider in planning an online course. Educational Technology, 39(6), 28-32.

Harmon ve Jones, 1999 yılında yazdıkları makalede e-öğrenmenin bir eğitim kurumunca veya eğitimci tarafından benimsenme düzeyine  ilişkin sınıflandırmaları günümüzde geçerliliğini korumaktadır.

1. Bilgi Desteği (Informational)

Dersle  ilgili  tanıtım  bilgileri  ( ders  kitabı, izlence, ödev bilgisi, haftalık  ders ve görüşme  saatleri, vb. ) webde yer alır.

2. İçerik Desteği   (Supplemental)

Sınıf içinde gerçekleştirilen etkinliklere ait dokümanlar,  ders notları  ve/veya sunu dosyaları webden yayınlanır, konuyla ilgili ek kaynaklar verilir.

3. Temel Destek (Essential)

Yüz yüze  eğitim  devam  etmekle  birlikte   ders içeriği büyük ölçüde web üzerinden sunulur. Bu düzeyde derste başarılı olabilmek için  öğrencilerin düzenli olarak web üzerindeki dersle ilgili bilgilere erişmeleri gerekir.

4. Yaygın Kullanım   (Communal)

Webe dayalı iletişim temel  öğrenme aracıdır. Dersle ilgili  faaliyetler - asenkron tartışmalar, gerçek zamanlı  sohbetler, ve webe dayalı çeşitli aktiviteler-  ağırlıklı   olarak  web üzerinden ve işbirlikli olarak gerçekleştirirler. Öğrenci ve öğretim elemanlarının web becerilerini gerektirir.

5. Yoğun  Kullanım   (Immersive)

Bu düzeyde artık yüz yüze ders yapılmaz. Tüm öğrenme ve öğretme faaliyetleri web üzerinden gerçekleştirilir. Bu düzey   oluşturmacı  yaklaşımların  uygulandığı  sanal  öğrenme  toplulukları olarak nitelendirilebilir. Öğrenen ve öğretim elemanının öğrenme stratejilerine sahip olmasını ve bilgisayar ve iletişim teknolojilerine hakimiyetini gerektirir.

ABD’de uzaktan eğitim / çevrimiçi öğrenme konusunda uzun zamandır istatistikleri tutan OLC nin ders sunma biçimlerine ilişkin sınıflaması da aşağıdaki şekildedir.

Çevrimiçi Sunulan İçerik Oranı	Ders Sunum Türü	Tanım
%0	Geleneksel	Teknoloji yararlanılmamaktadır. İçerik sözel ve/veya yazılı olarak sunulur.
%1-29	Web Destekli	Temel olarak yüz-yüze olan ders web desteği verilir. İzlence ve ders materyalleri (ders notları, ödevler) ÖYS üzerinden veya web sayfaları olarak sunulur.
%30-79	Harmanlanmış	Yüz yüze ve çevrimiçi eğitim karma olarak  uygulanır.  İçeriği önemli bir kısmı çevrimiçi olarak aktarılır, çevrimiçi tartışmalar gerçekleştirilir, daha az sayıda yüz yüze buluşma söz konusudur.
%80+	Çevrimiçi	Dersin büyük bir kısmı veya tümü çevrimiçi olarak sunulur:

Bu kurumun 2014 yılındaki araştırmasına göre ABD’den bazı gözlemler aşağıdaki gibidir.

En az bir dersi e-öğrenme yoluyla uzaktan alan

• 7.1 milyon öğrenci - %32
• 400 bin artış - %6.1 artış
  • Akademik  kurumların üst yöneticilerinin  %70.8’i e-öğrenmenin kurumlarının uzun vadeli stratejisi için önemli olduğunu belirtiyor (2002: 48.8%)
  • Öğretim üyelerinin  e-öğrenmeyi   önemsememektedirler.
  • İşletmelerde e-Öğrenme yaygınlaşmaktadır.

Kaynaklar

Açık ve Uzaktan Eğitimin Gelişimi, Kuramlar ve Modeller

Aydın, C.H. Açık ve Uzaktan Öğrenme: Öğrenci Adaylarının Bakış Açısı. Ankara: Pegem. ISBN: 978-605-364-212-1, 2011

http://documents.tips/education/acik-ve-uzaktan-oegrenme-oegrenci-adaylarinin-bakis-acisi.html

Harasim, L. (2000). Shift happens: Online education as a new paradigm in learning. The Internet and Higher Education, 2(1–2), 41−61, doi:10.1016/S1096-7516(00)00032-4

e-Öğrenme Düzeyleri:

Harmon, S.W., Jones, M.G. (1999) The five levels of web use in education: Factors to consider in planning an online course. Educational Technology, 39(6), 28-32

Babson Survey Research Group (2015) ; Grade Level: Tracking Online Education in the United States

http://www.onlinelearningsurvey.com/reports/gradelevel.pdf

Türkiye’de Uzaktan Eğitimin Gelişimi:

“Türkiye’de Açık ve Uzaktan Yükseköğretim”, Türkiye'de Üniversite Anlayışının Gelişimi II (1961-2007), Tarık ÇELİK, İlhan TEKELİ (Editörler), (s.677-741), Türkiye Bilimler Akademisi Bilim ve Düşün Dizisi, 2009.

Etkinlik 1:

Lütfen aşağıdaki videoyu izleyiniz.

Etkinlik 2:

Sürdürmekte olduğumuz bu dersin yüz yüze yapılması durumuyla uzaktan (çevrimiçi) yapılması durumunu  söz edilen özellikler açısından karşılaştırınız. Lütfen aşağıdaki adımları tamamlayınız.

Adım 1: Sürdürmekte olduğumuz bu dersin yüz yüze yapılması durumuyla uzaktan (çevrimiçi) yapılması durumunu  söz edilen özellikler açısından bir tablo üzerinde karşılaştırınız.

Özellik	Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm  Dersi
Erişim
Kapasite
Esneklik
Kalite
Maliyet
Verimlilik

Tablo 1: Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm Dersi Yüzyüze ve Çevrimiçi Karşılaştırma

Adım 2: Bu görevi yerine getirmek için aşağıdaki işlemleri gerçekleştiriniz:

1. Herhangi bir kelime işlemci (örneğin MS Word) kullanarak Tablo 1'e benzer bir tablo oluşturun.

2. Oluşturduğumuz tabloya yükseköğretim kurumlarının işlevlerine ilişkin bilgileri girin.

Etkinlik 3:

Lütfen aşağıdaki videoyu izleyiniz.

Etkinlik 4:

Sizce uzaktan eğitimin dezavantajlı yönleri nelerdir? 

Adım 1: Uzaktan eğitimin dezavantajlı yönlerini aşağıdaki tabloyu (Tablo 2) örnek alarak yanıtlayınız.

Çevrimiçi Sunulan İçerik Oranı	Ders Sunum Türü	Tanım	Sakıncalar
%0	Geleneksel	Teknoloji yararlanılmamaktadır. İçerik sözel ve/veya yazılı olarak sunulur.
%1-29	Web Destekli	Temel olarak yüz-yüze olan ders web desteği verilir. İzlence ve ders materyalleri (ders notları, ödevler) ÖYS üzerinden veya web sayfaları olarak sunulur.
%30-79	Harmanlanmış	Yüz yüze ve çevrimiçi eğitim karma olarak  uygulanır.  İçeriği önemli bir kısmı çevrimiçi olarak aktarılır, çevrimiçi tartışmalar gerçekleştirilir, daha az sayıda yüzyüze buluşma söz konusudur.
%80+	Çevrimiçi	Dersi büyük bir kısmı veya tümü çevrimiçi olarak sunulur:

Tablo 2: e-Öğrenmenin Sakıncalı Olabilecek Yönleri

Adım 2: Bu görevi yerine getirmek için aşağıdaki işlemleri gerçekleştiriniz:

1. Herhangi bir kelime işlemci (örneğin MS Word) kullanarak Tablo 2'ye benzer bir tablo oluşturun.

2. Oluşturduğumuz tabloya yükseköğretim kurumlarının işlevlerine ilişkin bilgileri girin.