Yüksek Öğretimde Dijital Dönüşüm

Etkinlik 2: Açık Ders Malzemeleri (OCW)

2000’li yıllardan itibaren özellikle öğrenme paradigmasının benimsenmesi ve bilgi iletişim teknolojilerinin sağladığı olanaklar geleneksel üniversitelerin de  eğitimde “açıklık” kavramına yönelmelerine neden olmuştur. Bu konuda ilk girişim yapan üniversitelerden birisi MIT (Massachusets Institute of Technology) olmuş, kurumlarında verilen derslere ilişkin ders malzemelerinin internet üzeriden tüm düyadaki kullanıcıların kullanımına açılması için 2000 yılında bir proje başlatmıştır. 

Açık Ders Malzemeleri  yüksek okul ve üniversite düzeyindeki ders malzemelerinin  herkese açık ve ücretsiz bir şekilde dijital olarak yayınlanmasıdır.  Bu malzemeler, ders olarak organize edilmiştir  ve  ders planlama  malzemeleri ve ölçme – değerlendirme araçları yanında konuyla ilgili içeriği de kapsar. 

MIT-OCW kapsamındaki bir dersin ana bileşenleri izlence (syllabus), takvim ve ders notlarıdır. Bunun yanında derslerin video kayıtları, sınavlar, okuma parçaları ve dersin verilmesinde kullanılan diğer bileşenler yer almaktadır. Ders notları içeriğin en yoğun kesimini oluşturmaktadır ve el yazısı dokümanların pdf dosyaları, bilgisayar sunu dosyaları, ders anlatımına ilişkin tahta görüntüleri gibi çeşitli biçimlerde olabilmektedir. Site ziyaret bilgileri, derslerin videolarının en çok ilgi gören ve öğretici bileşen olduğuna işaret etmektedir yılı itibariyle bazı istatistikler aşağıdaki gibidir: dersin Açık Eğitim Kaynağı hazırlanmıştır, 2008 den itibaren her yıl 200 yeni ve güncelleme planlanmaktadır. 

15 Aralık 2016 itibariyle 2340 ders açılmış olup 200 milyon ziyaretçi tarafından en az bir kez erişim sağlanmıştır.  17 yılın hikayesi

https://ocw.mit.edu/about/15-years/ 

Açık Eğitim Kaynakları (Open Educational Resources : OER)

UNESCO’nun tanımına göre Açık Eğitim Kaynakları “Ücretsiz ve açık olarak isteyen herkesin yararlanmasına sunulan, belirli lisans  koşulları altında da birleştirme, geliştirme  ve yeniden yayınlama olanağı sağlanan eğitim malzeme ve kaynaklarıdır”.

Tüm lisans ve yüksek lisans  ders içeriklerini web üzerinden paylaşıma açan MIT OCW (Açık Ders Malzemeleri)  girişimi sonrasında,  eğitim kurumlarının kaynaklarını tüm öğrenenlere paylaşma  yönündeki girişimleri OER Açık Eğitim Kaynakları   adı altında yaygınlaşmış ve çeşitlenmiştir.  Bunlar içerisinde kısa sürede tamamlanabilecek küçük ölçekli öğrenme nesneleri sunan MERLOT (https://www.merlot.org/ ) ,  gönüllüler tarafından geliştirilmiş olan  ve  daha geniş bir bağlamada (kitap) birleştirilme olanağı olan daha küçük öğrenme modüllerinden (sayfalar) oluşan küresel bir  kaynak olan OpenStax (http://openstax.org/ ) ile komple ders içeriği sunan Carneige Mellon Açık Ders malzemeleri girişimi (http://oli.cmu.edu/ ) sayılabilir.

Öğrenme olgusunun eğitim kurumları dışında gerçekleştirilebilmesine olanak sağlayan OER Açık Eğitim Kaynakları girişimleri beraberinde formel olamayan (non-formal ve informal)  öğrenme öğrenmenin etkinliklerinin etkisi ve bunların tanınması yönündeki tartışmaları ve araştırmaları getirmiştir.  Örneğin OER Research Hub (http://oerresearchhub.org/ ) iki temel hipotez etrafında çeşitli araştırmalar tasarlayarak uygulayan bir kurumdur.

• Açık Eğitim Kaynaklarından yararlanma  öğrenciler performans ve başarılarını artırmaktadır;

• Açık Eğitim Kaynaklarının “açıklık” kavramı, diğer çevrimiçi kaynaklara göre farklı kullanım ve benimsenme biçimleri ortaya çıkarmıştır. 

Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler  (Massive Open Onlin Courses: MOOCs)

Açık Eğitim ve Çevrimiçi Eğitim olguları 2008 yılında Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler sözcüklerinin baş harflerinden oluşan MOOCs (KAÇED) terimi ile olarak ifade edilen yeni bir sunum modeline evrilmiştir.  MOOC kısaltmasını oluşturan terimler  aşağıdaki anlamlarıyla bir araya gelmektedirler.

• “Kitlesel” : Onbinlerce öğrenci kayıt olabilir.

• “Açık” : İnternet bağlantısı olan herhangi bir kişi dersleri alabilir.

• “Çevrimiçi” : Etkileşim öğrenenlerin oluşturduğu web tartışma grupları, wikiler, öğretim üyelerinin sunduğu çevrimiçi video  dersleri

• “Dersler” Belirli başlangış – bitiş tarihleri, öğrenci başarı değerlendirmesi (ödev, küçük sınav, gözetimli sınav). Tamamlayanlar «onaylı sertifika» alabilirler.

Tipik bir MOOC genellikle birkaç hafta sürecek şekilde tasarlanmış bir çevrimiçi derstir.  Kısa videolar, quiz tarzı değerlendirme aktiviteleri, soru cevaba dayalı akran desteği alınabilecek çevrimiçi tartışmalar dersin ana hattını oluşturur. Dersin değerlendirme aşaması ise dersin niteliğine göre değişebilir. Değerlendirme aşamasında otomatik veriler sağlayan bilgisayar yazılımları ve akran değerlendirmesi kullanılabilir.

MOOC’lar temelde xMOOCs (davranışçı : behaviorist) ve cMOOCs (bağlantıcı: connectivist)  olarak 2 ana grupta sınıflandırılmışlardır. Downes ve Siemens’ in oluşturdukları/üzerinde çalıştıkları ve ilk MOOC olarak tanınan ve gerçek MOOCs felsefesine sahip “Connectivism and Connective Knowledge” adlı ders cMOOC’a bir örnektir. Ancak sonrasında gelişme kaydededn model xMOOcs olmuştur.

Katılımda sınır olmaksızın isteyen herkese öğrenme içeriklerinin sunulduğu digital eğitim modeli olarak tanımlanabilecek KAÇEDler eğitim camiasında çok büyük bir ilgi görmüş,  eğitimde “devrim”, “Paradigma dönüşümü”, “tsunami” gibi tanımlamalarla iafde edilmiş ve mevcut eğitim sistemini yıkarak yeni bir eğitimin modelinin KAÇEDler yoluyla inşa edileceği beklentileri sıkça dile getirilmiştir. 2012 yılını  NY Times Gazetesi KAÇED yılı olarak ilan etmiştir.

Heyecan ve dönüşüm beklentilerinin yüksek olduğu yıllar geçtikten sonra KAÇED olgusunu değerlendiren Siemens (2015)  MOOC’ların başarısız oldukları alanlar olmasına rağmen yükseköğretimde değişiklik yaratan önemli etmenlerden biri olduğunu belirtmektedir. MOOC’ların açık eğitim kaynakları ve çevrimiçi öğrenme malzemelerinden kredi sistemi ve derslerin sunulması gibi yönlerden farklı olduğu ifade edilmektedir.  İlk olarak Bağlantıcılık yaklaşımına dayalı cMOOCs olarak ortaya çıkan MOOC hareketinin, daha sonra çok fazla öğrenenin olduğu xMOOCs, proje tabanlı pMOOCs, kitlesel açık çevrimiçi tartışmalar (MOOD),  dağıtık açık işbirlikli kurslar (DOCCs) gibi türevleri geliştirilmiştir.

Dünya’da ve Türkiye’de Açık Eğitim hareketi

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü nün (MIT) tüm derslere ilişkin ders malzemelerine isteyen herkesin erişimini sağlamayı amaçlayan Açık Ders Malzemeleri (OCW-Open CourseWare) projesini başlatmasından sonra tüm dünyada birçok yüksek öğretim kurumu benzer projeleri hayata geçirmeye başlamış, konsorsiyumlar kurarak işbirliğine yönelmişler ve konunun çeşitli boyutlarına ilişkin çalışmalar içine girmişlerdir.  MIT öncülüğünde başlatılan OCW girişimi zaman içerisinde birçok ülkenin yüksek öğrenim kurumu tarafından benimserek günümüzde 19 ülkeden 200’e yakın kuruluşun yer aldığı “Open Courseware Consortium”  kurulmuştur. Bu konsorsiyum daha sonra Açık Eğitim Konsorsiyumu adını almıştır.

Ülkemizde de  Türkiye  Bilimler Akademisi’nin (TÜBA) girişimiyle başlatılan Ulusal Açık Ders Malzemeleri Konsorsiyumu (UADMK), 25 Mayıs 2007 tarihinde yapılan ve 45 üniversitenin temsil edildiği Genel Kurul Toplantısında konsorsiyum protokolünün imzalanması ve Yönetim Kurulu oluşturmasıyla hayata geçmiş olmakla birlikte süreklilik kazanan bir girişim olmamıştırYüksek Öğretim Kurulunca hazırlanan “Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi” başlıklı raporda da hayata geçirilmesinin önemi vurgulanan proje, üniversitelerin yanında TÜBİTAK tarafından da benimsenmiş olup, geliştirilecek ders malzemelerinin proje bazında desteklenmesi, ders malzemelerinin ULAKBİM tarafından oluşturulacak bir web arayüzü üzerinden sunulması ve gerekli altyapı ve teknik desteğin sağ lanması öngörülmüştür. UADMK hakkındaki bilgiler hala  (http://www. tuba.gov.tr/) adresinden yayınlanmaktadır.

Etkinlik 3:

Aşağıda yer alan ders videosunun ikinci kısmını izleyiniz.

Etkinlik 4:

Türkiye Bilimler Akademisi Açık Ders Malzemeleri portaline giderek sunulmakta olan bir dersi inceleyerek;  hangi ders bileşenlerinin var olduğunu  ve bunların sunum formatlarını belirtiniz. 

Adım 1: Bu görevi yerine getirmek için aşağıdaki işlemleri gerçekleştiriniz

1. Herhangi bir kelime işlemci (örneğin MS Word) kullanarak Tablo 1'e benzer bir tablo oluşturun

2. Oluşturduğumuz tabloya yükseköğretim kurumlarının işlevlerine ilişkin bilgileri girin

Tablo 4: Türkiye Bilimler Akademisi Açık Ders Malzemeleri Ders Bileşenleri